Hoe krijg je het zaadje op de juiste manier in het zaaibed, zodat de teler uiteindelijk profiteert van de meest uniforme opkomst van zijn gewas? Het is de vraag die de mensen bij Kramer BV vrijwel dagelijks bezighoudt. Continu is er gekeken naar toekomstige ontwikkelingen als cameratechnieken, lintzaaien, minder rijen op een bed, variabel zaaien en variabele diepteregelingen. De Kramer ProSeeder is altijd aangepast op de individuele wensen en omstandigheden. Resultaat van deze werkwijze is dat er geen gelijke machine de productiehal in Bant verlaat. Allemaal ontstaan uit de befaamde filosofie van Kramer. “Hoe beter het zaadje is aangedrukt, hoe beter het resultaat.”

“Het antwoord op een vraag van een individuele teler over problemen uit het veld, komt vaak niet uit de fabriek. Daar ligt nu juist wel onze kracht”, vertelt mede-eigenaar Reinoud Tepper van Kramer BV, terwijl hij geadviseerd wordt door senior adviseur Thijs Kramer Die demonstreert het principe van een non-stop zaaimachine, die wordt ontwikkeld voor een proefveldmachine van uienzaadspecialist De Groot en Slot. Het zaad is vacuüm richting de schijf gezogen.

Door middel van de leegzuigtechniek en coating is voorkomen dat ook maar een enkel zaadje vermengt, voor de het zaad met gps op de juiste plek is gelegd. “Puur bedoeld voor het proefveld, maar eigenlijk komen al onze technieken wel in deze machine samen. We kiezen bewust voor vacuüm en niet een compressor, omdat je geen vocht bij je zaadje wilt. De aandrijving is elektrisch. We weten inmiddels goed hoe we de cameratechniek moeten inzetten. We hebben ook machines lopen, die 36 beelden per keer vastleggen. Onze breedste machine was negen meter met dertig elementen”, vertelt Kramer.

Het perfectionisme dat nodig is voor de teelt van groenten als wortelen, uien, rode bieten, witlof en andere fijnzadige gewassen komt ook terug in de Kramer Proseeder-zaaimachines. “Uiteindelijk gaat het om de goede start van de gewassen, The Perfect Start zoals wij dat sinds acht jaar noemen”, legt Van der Wekken uit. De basis van de machine is Maschio Gaspardo-zaaimachine, die als halffabricaat in Bant komt. Daar is iedere uitvoering naar de wensen van de Nederlandse teler aangepast.

“Waar fabriek stopt, beginnen wij”

Het specialisme in groentezaaimachines is ontstaan uit de liefhebberij van Thijs Kramer. In eerste instantie als importeur van het Franse Nodet. Na de overname door Kuhn verviel het importeurschap. Bovendien hieven de Fransen hun productielijn op, waardoor Kramer genoodzaakt was om naar een andere zaaimachine te zoeken. Dat is uiteindelijk Maschio Gaspardo geworden. “Omdat we rechtstreeks en af fabriek konden gaan leveren”, blikt Thijs Kramer terug, “Uiteindelijk is het uitgegroeid in een specialiteit. Waar de fabriek stopt, beginnen wij. Een groentezaaier wordt toch vaak als één van de 25 varianten van een zaaimachine gezien. Daar ligt juist onze kracht. Wij gaan door waar een teler op andere plekken met een probleem in het veld bij de fabriek of het mechanisatiebedrijf vastloopt. Wij doen niets anders dan groentezaaiers.”

Zaairesultaat door aandrukwiel

De daadwerkelijke omslag in de ontwikkeling van Kramer BV kwam misschien wel op een proefveld van Potato Europe, het aardappelevenement dat in 2000 in Emmeloord is gehouden. Van der Wekken: “Iedereen mocht daar zaaien onder slechte omstandigheden. Het beste zaairesultaat is geboekt door de machines, die van zichzelf zwaar wegen. Dat heeft ons aan het denken gezet. Het gaat er dus om dat het zaadje voldoende gewicht mee krijgt, als het de grond in gaat. Daar komt het idee vandaan met de wielen die voorzien zijn van pengewichten. Die drukken het zaadje de grond in en bewegen onafhankelijk van het parallellogram. Daarmee zijn wij onderscheidend. Het is geen ruimtevaarttechniek, maar uiteindelijk draait het hier wel om. Je moet het zaad in de grond met evenveel gewicht aandrukken, zodat die op de juiste plek komt om het vocht goed op te nemen en gaat kiemen.”
Het geheim achter het beproefde concept van Kramer zit vooral in het aandrukwiel.

Custom made

Kramer verlengt de zaaikouters, waardoor de losse grond pas op het zaad valt nadat het drukwiel dat heeft aangedrukt. Het wiel kan in staal, maar ook in kunststof uitgevoerd zijn. Stiften zorgen er voor dat het zaad goed verdeeld is over de kouter. Het frontstuk van de kouter kan uitgewisseld worden met drie verschillende vooropeningen van 8, 15 en 25 millimeter om de zaden op de juiste manier in het ‘voortje’ te leggen. Het zaaihuis kan op verschillende manieren worden uitgevoerd om voor elke manier van het zaaien de juiste componenten te gebruiken. “Allemaal custom made.”

“Waar men vroeger zei ‘zaaien in raaien’, is dat nu wel anders. Je kunt veel uitsluiten. Missers wil je niet. Daarom bedachten we de elektrische aandrijving, waarmee je versneld kunt doordraaien als er een misser tussen zit. De volgende stap is het zaad tellen, zodat je dat ook op andere afstanden kunt leggen.” Alles wordt met camera’s gevolgd, zodat de teler tijdens het zaaien niet van de trekker hoeft te komen. Ook een stuk veiliger.

“We kregen die vraag zo’n tien jaar geleden uit de markt en voeren de zaaimachines sindsdien met camera’s uit”, vertelt Van der Wekken, “Vooral bij het zaaien van uien, waarbij je veel zag dat er namens de loonwerker twee man bezig waren met de werkzaamheden. Ze stonden achterop de machine en hielden in de gaten of een schijf leeg was. Met de camera wilden we de missers of dubbelen in de cabine in beeld krijgen. Het begon met vier rijen. Inmiddels hebben we weer een machine voor een Duitse radijsteler in de montagehal, die 33 beelden maakt. Die komen de computer in. Je klikt op een beeld en ziet precies wat er op de schijf gebeurt. Theoretisch kun je ook camera’s achterop de machine zetten, die alles in de gaten houden.”

De breedste machine van Kramer BV draait in Zeeland en is 9 meter, 6 bij 150 centimeter. “Deze groenteteler zaait met een rupstrekker. Een andere teler kiest voor Kramer omdat hij heel duur zaad zaait. Denk aan asperges en prei. Daar komt het echt aan op zaairesultaat.” De radijsteler in Duitsland, 33 rijen is ook een referentie waar men in Bant erg trots op is. “Ook hij is gebaat bij een uniforme partij. De opkomst moet helemaal honderd procent zijn.”

Beter en uniformer product

Van der Wekken ziet tegenwoordig dat de kennis bij de akkerbouwer toeneemt. De teler werkt met gps en voert bodemscans uit. “Wat er nu nog mist is de vertaalslag. Hoe zetten we de data in het veld in om uiteindelijk een beter en uniformer product te krijgen. In de ontwikkeling van de zaaimachine moet je bij een volgende stap denken aan automatische diepteregeling, elektrisch en taakkaart gestuurd. Op welke plekken zaai ik wat dikker en waar minder?”

Van der Wekken weet dat er telers zijn, die al heel bewust op grofte zaaien. “Als je dan van 3,6 naar 3,2 eenheden gaat, levert dat een besparing op. Op andere plekken is het misschien wel verstandig om juist dikker te zaaien voor een hogere opbrengst. En waarom zaaien we altijd vijf rijen op een bed? Als je het middelste element op tilt dan geef je het zaad meer ruimte. Iedereen weet dat aan de zijkanten de dikte uien groeien.”

Proef met lintzaaien

Kramer BV heeft ook meegewerkt aan een proef met lintzaaien. Alhoewel deze ontwikkeling nog in onderzoeksfase is , is het volgens Van der Wekken wel de toekomst. “Het is jammer dat de eerste proeven in Nagele niet goed uit de verf kwamen, maar we hebben nu ook gezien dat cichorei in combinatie met minder of niet beregenen er mooie resultaten geboekt worden. Mooie bijvangst is ook dat het papier onkruid er onder houdt. Vooral in bio is dat cruciaal. De techniek is misschien nog niet rijp genoeg, maar hier gaan we het komende decennia wel naar toe.”

De onderneming uit Bant gaat in ieder geval door met het maken van maatwerkoplossingen voor groentetelers. Dat betekent ook automatisch pionieren en innoveren. “Zaaidiepte, zaaiafstand, hoeveelheid zaden per hectare, het aantal rijen, het juiste zaaikouter, het toestrijken van de zaaigeul, het aandrukgewicht. Wij denken graag mee om tot de passende oplossing te komen.”